Spośród wszystkich paliw kopalnych węgiel brunatny ma największy negatywny wpływ na zasoby wody. Oddziaływanie to obejmuje ich marnowanie, a także poważne zanieczyszczenie.
ODWODNIENIA
Wydobycie węgla brunatnego wiąże się z odwadnianiem złóż na ogromną skalę, co powoduje powstanie tzw. leja depresji wokół odkrywki węgla brunatnego. Na jego obszarze zanikają wody podziemne z odwadnianych poziomów wodonośnych.
Skutki powstania leja depresji:
● Spadek dostępnych zasobów wód podziemnych, zanik wody w studniach i ujęciach komunalnych
● Spadek ciśnienia wód podziemnych prowadzi do uniesienia wody z głębszych warstw - często zasolonej - i zanieczyszczenia nią wody użytkowej
● Obniżanie się poziomu wody w rzekach, jeziorach, stawach i oczkach wodnych, aż do ich całkowitego zaniku
● Obszary podmokłe (często bardzo cenne - jak torfowiska) ulegają przesuszeniu i degradacji
● wzrost zagrożenia pożarowego w lasach i na torfowiskach
● Przesuszenie gleb, degradacja obszarów rolnych
● Po zakończeniu eksploatacji wyrobisko jest zalewane i przez kilkadziesiąt lat drenuje zasoby wodne w swoim otoczeniu, a straty na powierzchni nie są w tym czasie rekompensowane zrzutami czystej wody z odwodnienia.
Od początku działalności do końca 2014 r kopalnia Turów odpompowała 950 mln m3 wody. Do końca 2017 roku - 1069,1 mln m3 wody.
Kopalnia Turów dotychczas przyczyniła się do całkowitego wyschnięcia leczniczych źródeł mineralnych w Opolnie Zdroju. Po czeskiej stronie granicy mieszkańcy zostali zmuszeni do pogłębiania ujęć wody pitnej na własny koszt.
Latem 2019 r. susza i upały oraz zwiększony pobór wody przez mieszkańców gminy, kopalnię i elektrownię Turów, spowodowały osuszenie 2 ujęć wody pitnej Bogatyni. Pojawiły się przerwy w dostawach wody oraz radykalne pogorszenie jej jakości.
W przypadku powiększenia kopalni Turów i przedłużenia wydobycia do 2044 roku regionalne odwadnianie będzie na tyle silne, że wpłynie na zasoby wodne i ekosystemy w województwie dolnośląskim, a także na sąsiednie kraje. Istnieje poważna groźba utraty wody pitnej dla blisko 30 000 mieszkańców czeskiego pogranicza. Przewidywane jest również negatywne oddziaływanie na ekosystemy wodne i zależne od wody – rzeki, jeziora, mokradła – i gleby. Ucierpią obszary Natura 2000 na granicy Polski i Niemiec.
ZANIECZYSZCZENIA
Odwadnianie złóż węgla brunatnego prowadzi do zmiany składu chemicznego wód. Wzrasta m.in. zawartość metali ciężkich (Pb, Cd, Hg) i pierwiastków promieniotwórczych (U, Th), obniża się pH (czasem skrajnie). Kopalnie stają się ogniskami zanieczyszczeń wód. Wody kopalniane niosą też wielkie ilości zawiesiny węglowej, która jest bardzo szkodliwa dla ekosystemów wodnych.
Jak przebiega zanieczyszczenie wód przy wydobyciu węgla brunatnego:
● Wody zawierające toksyczne pierwiastki napływają do wyrobiska, skąd są wypompowywane i zrzucane do wód powierzchniowych razem z zawiesiną węgla brunatnego.
● Zrzut ścieków i czystych wód z odwodnienia kopalni bywa tak intensywny, że prowadzi do erozji koryt rzecznych i fizycznego niszczenia rzecznych ekosystemów.
● Po zakończeniu eksploatacji wyrobisko jest zalewane. Woda w zbiorniku ma zmieniony skład chemiczny i niekiedy zabójcze dla życia pH i staje się trwałym ogniskiem zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych w swoim otoczeniu.
Kopalnia Turów odprowadza do wód liczne toksyczne pierwiastki, a wśród nich rtęć (ponad 330 kg w 2017 roku, z czego ok 100 kg do wód i ziemi). Rtęć jest jedną ze szczególnie toksycznych substancji, która podlega bioakumulacji i jej wyeliminowanie ze środowiska wodnego jest jednym z celów Ramowej Dyrektywy Wodnej. Głównym źródłem zanieczyszczenia wód rtęcią w Polsce jest spalanie węgla. Rtęć emitowana z kopalni i elektrowni Turów zanieczyszcza i będzie zanieczyszczać wody i gleby przede wszystkim w regionach sąsiadujących bezpośrednio z powiatem zgorzeleckim.
